KAMUS BAHASA CIREBON BAB 2 KECAP/KATA (2)

C | ||
Cacahé | Katahé | Jumlahnya |
Campleng | Leres/saé | Becus/pantas |
Cangcut | Swempak | Celana dalam (laki-laki) |
Cangkem | Tutuk | Mulut |
Cangking/gawa | Bekta | Bawa |
Catu | Dipendetaken | Jatah |
Catur gunem | Berdialog | |
Ceg tampanana | Niki ditampi | Ini terimalah |
Cegukan | Gedé ambek | Orang yang mudah marah |
Cekak | Singkat | |
Cemlatèkan | Suka memotong/mengikuti pembicaraan orang. | |
Cempor | Ceplik | Lampu penerangan tradisional dari bahan bakar minyak. |
Cèngèng | Cungi | Mudah menangis |
Cerbon/carbon/crebon | Cerbon/carbon/crebon | Cerbon/carbon/cirebon |
Ceta | Ceta wela-wela | Jelas ucapannya/fasih (bicara) |
Cètèk | Cètèk | Dangkal |
Ceting/oblok | Bakul | Keranjang/tempat yang terbuat dari bambu. |
Ciduk/cibuk | Cibuk | Gayung |
Cilik | Alit | Kecil |
Cindé | Sejenis kain batik halus | |
Cindek | Cendek | Pendek |
Ciri | Pratanda | Sebagai tanda |
Clingak-clinguk | Tengok kanan kiri | |
Cocog | Ngepas | Benar/pas |
Cocot | Cangkem/tutuk | Mulut |
Contoh | Tulada/kayadèné | Contoh |
Cuan/cuwan | Atos-atos | Awas/waspada |
Cukup | Cekap | Cukup |
Cuma | Cumi | hanya/sekedar |
Cungur | Irung/pangambung | Hidung |
Cupat/cupet | pendek/dangkal berfikirnya | |
Cuwa | Nyesel/getun | Menyesal/kecewa |
Cuwan kelalèn | Poma | Awas lupa/yang harus diingat |
D | ||
Dadi mangsa wurunga | Mesti dados | Pasti jadi |
Dadi/toli/noli | Dados | Jadi |
Dagang | Sadèyan | Jualan |
Dalan | Dermaga/gili | Jalan |
Dangdan | Nyandang | Berpakaian |
Damar | Ceplik/lampu | Lampu/dian |
Dapur | Pawon | Dapur |
Dawa | Panjang | |
Dawaé | Panjangnya | |
Dedalané | Pituduh | Petunjuk |
Dedelengen | Tetingalen | Terbayang-bayang |
Dedingklangan | Tertatih-tatih | |
Dedonga | Munajat | Berdo’a |
Deg-degan | Berdebar | |
Delamakan | Telapak | |
Delamakan sikil | Delamakan suku | Telapak kaki |
Delamakan tangan | Delamakan lengen | Telapak tangan |
Deleng/ndeleng/ mandeng | Ningal/mandeng/tingal | Lihat/memandang |
Delengen/ndeleng | Tingali/ningali | Lihatlah/melihat |
Demen | Tresna | Cinta |
Demen | Èman | Cinta/saying |
Dèné | Halnya | |
Dengkul | Lutut kaki | |
Dening | Dening | Oleh |
Deres | Deres | Gencar |
Dèwèk | Piyambek | Sendiri |
Dèwèké | Kiyambeké/piyambeké | Dirinya/sendiri |
Di | Dèn | Di |
Dialem/ditimplang | Dikudang | Diayun/dimanja/dipuji |
Dianter | Diantar | |
Diarani | Diwastani | Dinamakan |
Dibasakaken | Diperibahasakan | |
Dibeluk/digero/ diundang | Ditimbali | Diundang |
Dibuang | Dibucali | Dibuang |
Diceriosaken | Diceriosaken | Diceritakan |
Didadèkaken | Didadosaken/dijantenaken. | Dijadikan |
Didedes | Didesek | Didesak |
Dideleng-deleng | Ditingal-tingal | Dilihat sambil diingat/diteliti |
Didenggemi | Dipukul dengan genggaman tangan | |
Didol | Disadé | Dijual |
Dièdeké/diinjeké | Dièdeké | Diinjaknya |
Digawa/nggawa/gawa | Dibekta/mbekta/bekta | Dibawa/membawa/bawa |
Digawé | Didamel | Dibuat |
Diidek-idek/dièdek-èdek. | Diinjek-injek | Diinjak-injak |
Diiling |
Diiling |
Dipindahkan (air) sedikit-sedikit |
Dijaluké | Disuwuné | Dimintanya |
Dijorenang/delengenang baé | Ditingali mawon | Dibiarkan saja |
Dikancing | Dikunci (pintu/jendela) | |
Diklabang rambuté | Dikepang mastakaé | Dikepang rambutnya |
Dikongkon/ngongkon | Dikèngkèn/ngèngkèn | Disuruh/nyuruh |
Dilakoni | Dilampahi | Dilakukan/dijalankan |
Dilalaé | Kaligané | Kebetulan |
Dileg /ngloklok | didahar | dimakan/ditelan |
Dina | Dinten | Hari |
Dinggo | Dinggé | Dipakai. |
Dingklik | Bancik | Bangku kecil |
Diomongenang | Diceriosaken | Diceritakan |
Dipai | Disukani | Diberi/dikasih |
Diparekaken | Dicaketaken/dipedeka-ken | Didekatkan |
Dipernakaken | Ditempatkan | |
Diluru patiné | Dipilari sirnané | Diinginkan kematiannya |
Dirubung | Dikrebengi | Dikelilingi (penutup) |
Disawang | Ditingal | Dipandang/dilihat |
Ditawani/ditawari | Diunjukaken | Ditawari |
Ditèken | Ditawis | Ditandatangani |
Ditodokenang/nodokenang. | Disukani uning | Dikasihtahu/diberitahu/memberitahu. |
Diwalehi | Dijawab | |
Diwasuh | Minangsraya | Dianiaya |
Diwedeni | Diwedosi | Ditakuti |
Diwuruki | Diwulang/diuningi/disukani uning. | Dijelaskan/diajari/diajari/diberitahu. |
Ditinggal | Dikantun | Ditinggal |
Doblèh/ dowèr | Mèmblé | Bibirnya tebal kebawah |
Dodok/jagong | Linggih/lenggah | Duduk |
Dohir | Lahir | Badan |
Dol | Sadé | Jual |
Dol tinuku | Sadèyan | Jual-beli |
Dolan | Ameng | Bermain |
Dongé | Saweg /waktosé | Tepat pada saat |
Dongèng | Ceriosan | Cerita |
Dudu/sèjèn | Sanès/dèdé | Bukan |
Duit/duwit | Yatra/artos | Uang |
Duit | Yatra | Uang |
Duk der | Terdengar ramai sekali | |
Dulang | Suap/nyuap | Kasih makan |
Dulek | Cowèl | Colek (kena agak dalam) |
Dulèn-dulèn | Nek boten/mboten diajeni. | Kalau tidak dihargai |
Dulur/sedulur | Sedèrèk | Saudara |
Dumadasar | Berdasarkan | |
Durung | Dèrèng | Belum |
Dusun/ndlogdog | Dusun | Tidak sopan |
Dutané | Utusannya | |
Duwé/nduwe/ndeké | Gadah | Punya |
Duwit | Yatra/redana | Uang |
Duwur | Inggil/luhur | Tinggi/atas (martabat) |
Duwur pisan | Inggil pisan | Tinggi sekali |
Duwuré | Inggilé | Diatasnya |
E | ||
È / I | È, né / ipun | Nya |
Èdan-èdanan | Ugal-ugalan | Sifat jahat/gila |
Èdeg | Gedé endas | Sombong |
Èling/waras/Inget | Èmut/èling/kèmutan | Insyaf/sadar |
Elor/ngalor/lor | Kalèr/ngalèr | Utara/keutara |
Èman/melas | Asih | Sayang |
Embèn | Embèn | Lusa |
Embok | Mimi | Ibu |
Embuh | Wikan | Tidak tahu/bukan/entah |
Emong/bli gelem | Boten/ mboten purun | tidak mau |
Ènak | Èca | Enak |
Endas | Sirah | Kepala |
Endas/batuk | Sirah/mastaka | Kepala/pikiran |
Endi | Pundi | Mana |
Endog | Nigan | Telor |
Enek | Mual | |
Enggih/nun | Dalem | Iya |
Ènggok | Nglangi | Berenang |
Enggon/manggon | Panggonan/mindel | Menetap/tempatnya |
Engko | Mengkin | Nanti |
Èntèng | Èntèng | Ringan |
Entèni | Tungguen/tonggoni | Tungguin |
Entok/ entèng/entong | Telas | Habis |
Èsak beli? | Saé boten/mboten? | Baik/bagus tidak? |
Èsakan | Kemayu | Kebagusan |
Esor/Ngesor/Mudun | Andap/ngandap/tengandap. | Bawah/dibawah/kebawah |
Èsuk | Ènjing | pagi |
Èsuk rapet umun-umun | Ènjing pisan | Pagi sekali |
Èsuk saput | Ènjing saput | Pagi buta/sekali |
Èsuké | Mbènjang | Esok harinya |
F | ||
Fitrin | Fitrin | Lemari kaca hias |
G | ||
Gabah/Pari | Pantun | Padi |
Gagé/agé/gagiyan/gelis | Ènggal | Cepat |
Gaman | Senjata | |
Gancang | Rikat | Cepat |
Gandang | Gagah/cakap | |
Gandok/peturon | Panèndran | Kamar tidur/tempat tidur |
Gandul | Ngglayut | Bergantung/bergelantung |
Ganti | Gentos | Ganti |
Gantiyan/gentènan | Gentosan | Bergantian |
Garing | Kering | |
Ganjen | Kenes | Genit |
Gawa | Boyong/ bakta/bekta | Bawa/ membawa |
Gawé | Damel | Kerja/bikin |
Gawé/kerja | Damel | Kerja |
Gawèan | Damelané | Buatan |
Gawèya | Damela | Buatlah/ kerjalah |
Gawir | Gawir | Tepi kali/bukit |
Geblek | Soak | Edan/gila (sifat/tingkah laku) |
Geburan | Ngelangi | Berenang |
Gebyog | Gebyog | Sekat ruangan dari kayu jati |
Gedang | Pisang | Pisang |
Gedé | Ageng | Besar |
Gèdèg-gèdèg | Gèdèg-gèdèg | Geleng-geleng |
Gedong sigrong | Gedong magrong-magrong | Gedung mewah |
Gègèr | Ibur | Ribut |
Gelem | Purun | Mau |
Gelenggem | Bunyi tertelan (air) | |
Gelinggang | Galang | |
Gemuk | Lisah mesin | Oli |
Gemuyu/nggeguyu | Gemujeng/gumujeng | Tertawa/mentertawakan |
Gena | Linggih | Tempat |
Genaé | Linggihé | Tempatnya/rumahnya |
Genah | Genah | Jelas |
Gendèng | Gendèng | Genteng |
Geni | Brama | Api |
Gerobag/gerobak | Dongdangan | Gerobak dagang |
Gerah | Sumub | Panas karena udara/hawa |
Gering/lara | Gerah | Sakit |
Geseng | Cemeng | Gosong |
Getak | Getak | Gerabah/tembikar |
Gètèk | Keri | Geli |
Getih | Rah | Darah |
Gantiyan ngomong | Gumentos ngobrol | Berbincang /bercakap |
Gigir | Punggung | |
Ginau | Sinau | Belajar |
Ginauan | Sinauan | Dibiasakan/kebiasaan |
Giras/gancang/gagiyan | Gelis/kebat/banter/ge-sit/ gesik. | Cepat |
Glèlèngan | Leleson | Tidur-tiduran |
Glendeng/ngglendeng | Ngresula | Gerutu/menggerutu |
Godeg | Gèlèng-gèlèng | Geleng kepala |
Godog/digodog | Godog/digodog | Rebus/direbus |
Godong | Ron | Daun |
Golati | Pilari/ilarana | Dicari/mencari/dicarikan |
Grojosan | Gremojos | Bercucuran |
Gula | Gendis | Gula |
Gulu | Gulu | Leher |
Got | Solokan | Solokan |
Gumun | ||
Gunem | Catur | Bercerita |
Gutuk | Nggutuk | Lempar |
Guyon | Banyolan | Bergurau |
H | ||
Hawek | Kemakmak | Rakus/serakah/tamak |
His | Nggusah | Menghardik/menghalau |
Hurup | Kecap | Kata/huruf |
I | ||
Idep | Anteng | Diam (kelakuan) |
Idep/alis | Sipat/alis | Sipat/alis |
Ijo | Ijem | Hijau |
Ilang | Sirna/ical | Hilang |
Ilang tanpa krana | Sirna tanpa krana | Hilang tanpa bekas |
Ilaté | Lidahnya | |
Ileb | Ngileb | Menutup pintu |
Ilok / lok | Sok | Sering |
Ingkang | Yang | |
Inum | Unjuk | Minum |
Ira/sira/kara/pekara | Sampèyan/panjenengan/ pangandika/andika | Kamu |
Ireng | Cemeng | Hitam |
Isin | Aib/wirang | Malu |
Isun/rèang/dèwèk | Ingsun/kula/abdi | Saya |
Itungan | Wilangan/ètangan | Hitungan/bilangan |
Iya | Enggih | Baik/iya |
J | ||
Jaba | Jabi/jawi | Luar |
Jaburan | Panganan | Makanan kecil |
Jalaran/lantaran | Sabab | Sebab |
Jaluk/njaluk | Nyuwun/neda | Minta |
Jaluken | Suwunen | Mintakan/mintalah |
Jangan
|
Sayur/kuah
|
|
Jangkrak | Jangkrak | Liar |
Jangler | Penjelasan | |
Jaran | Jaran | Kuda |
Jaré |
Pajaré/criosé/capé/san-jangé |
Katanya |
Jawa kulon | Jawi kilèn | Jawa barat |
Jawa wètan | Jawi wètan | Jawa timur |
Jejuluk | Gelaripun | Bergelar/disebut |
Jembar/ amba | Wiyar | Lebar/luas |
Jeriji | Racikan | Jari |
Jero | Lebet | Dalam |
Jlenggenek | Bultenana | Mendadak ada/tiba-tiba |
Jogan/Latar | Pecirahan | Lantai/halaman |
Jogèt/jogèd | Nandak | Menari |
Jomplangenang | Ditekan agar naik/turun | |
Jorok | Cruwek | Jorok/kotor |
Jemuran/petelesan | Pèmèyan | Jemuran |
Jukut | Pendet | Ambil |
Jukuten/ jokoten | Pendeten | Ambilkan |
Junurung | Didukung | |
Juwet | Keterlaluan/berlebihan | |
K | ||
Kabèh/sekabèh | Sedanten/sedaya | Semua |
Kaca | Halaman (buku) | |
Kacèk/bèda/let | Bènten | Selisih/beda/jarak |
Kader | Nyongan | Toh |
Kadiran/andelan | Cageran | Andalan |
Kadosdèné | Kadosdènten | Seperti halnya |
Kadya | Kados | Seperti |
Kaèndahan | Kesaèan | Keindahan |
Kahanan | Kawontenan | Keadaan |
Kakisas | Kakisar | Terusir |
Kala semana/ waktu kuen. | Kala semanten/ rikala/wanci niku. | Dikala itu |
Kalah | Kawon | Kalah |
Kaligané/kaberan/ kabeneran | Keleresan | Kebetulan |
Kalis | Mboten kenging | Tidak kena/terkena |
Kamer | Gandok | Kamar |
Kana/mana | Mrika | Kesana/sana |
Kancingi | Dipasang kancingnya (baju/celana) | |
Kang | Ingkang | Yang |
Kang /kakang | Raka | Kakak |
Kang apa | Kados punapa/napa | Seperti apa |
Kang dienggoni/ ditonggoni. | Kang dienggeni | Yang ditempati/ditinggali |
Kang endi | Kang pundi | Yang mana |
Kang nyiptakaken | Angripta | Yang menciptakan |
Kangèlan | Susah/kesulitan | |
Kangené | Rindunya | |
Kanggo sapa | Kanggé sinten | Untuk/buat siapa |
Kantong | Pèsak | Saku/kantong |
Kapiran | Terlantar | |
Kaprem | Lalawora | Diabaikan |
Karep | Ajeng | Kemauan |
Karo | Klawan/kaliyan/sareng | Dengan |
Karo/bareng | Sareng | Dengan/bersama |
Karo sapa | Kalih/sareng sinten | Dengan/bersama siapa |
Karo soma | Sareng istri/jaler | Dengan pasangan hidup (suami/istri). |
Kasebut | Kasebat | Disebut |
Kasoran | Kawon | Kalah |
Katès | Katès | Pepaya |
Katok/Clana | Lancingan | Celana |
Katon/Keton | Ketingal | Kelihatan |
Katoné | Ketingalé | Kelihatannya |
Kawur | Mental | Terbang terhempas/tertiup |
Kaya | Kados/minangka/ kayadèné | Seperti/seperti halnya |
Kayaé | Rumangsa/kadosé | Perasaan |
Kaya-kaya | Kayadèné/kadosé | Sepertinya |
Kayangan | Surga | Sorga/kahiyangan |
Kayu | Kajeng | Kayu |
Kayu jati | Kajeng jatos | Kayu jati |
Keadaan | Kahanan | Keadaan |
Kebek | Penuh | |
Kebèngbat/kepèncut | Katresnan | Terpengaruh/terpikat |
Keblangsat | Tidak terawat | |
Kebo | Mahèsa/maisa | Kebo |
Kebuka | Kawedar | Terbuka |
Kecapé | Pangocap | Yang dikatakan |
Kecumpon | Ketungguan | |
Kedadian | Kedadosan | Kejadian |
Kedinginan | Ndikiti | Kedahuluan |
Kèder | Kèder | Bingung |
Keding/kedik | Uga | Juga |
Keduk |
Ngeduk | Gali |
Keduli-duli | Nek boten/mboten diperduli. | Kalau tidak diperdulikan |
Keduman | Kebagian | Mendapat |
Kegawa/kegembang | Kebektos/kebekta | Terbawa |
Kegedur/kegedor | Kebentus | Terbentur |
Kegèrèd /kesèrèd | Kebekta | Terbawa/tertarik |
Kejelindih | Terkalahkan | |
Kekatonen | Ketingal mawon | Terbayang |
Kelakon | Terlaksana | |
Kelalèn | Kelèpiyan | Kelupaan/lupa |
Kelalèné | Kelèpiyané | Melupakannya |
Kelambi | Rasukan/anggean | Baju |
Kelambu | Kelambu | Tirai |
Kelantar | Lalawora | Terlantar/tidak terurus |
Kelapa | Kerambil | Kelapa |
Kelar | Tutug | Selesai |
Keleg | Kaleg | Ketelan/tertelan |
Kelek | Ketiak/ketek | |
Kelenger | Semaput | Pingsan |
Kelindes | ketelindes | Terlindas |
Kèlingan/inget | Kèmutan | Teringat/tebayang/ingat |
Keloroé | Kepindoé/kaping kalih | Kedua kalinya / yang keduanya. |
Kelungsé | Kaliren | Terlambat (makan/masuk angin). |
Kemat | Ngemat | Menundukkan orang dengan cara mistik (biasanya dalam hal asmara). |
Kembang | Sekar | Bunga |
Kemerlip | Gemerlapan | |
Kempong | Luwé | Lapar |
Kemul | Kemul | Selimut |
Kenang | Kènging | Karena |
Kenang apa | Kènging punapa/sinten | Kena apa/siapa |
Kenapa/kenang | Kènging punapa | Kenapa |
Kendaga | Peti/kotak besar | |
Kendang | Terbawa/hanyut | |
Kèné/mèné | Mriki | Kesini/sini |
Kèngsèr | Menyentuh tanah | |
Kèntir | Kanyut | Hanyut |
Kepalang | Tanggung | Tanggung |
Kepancèn | Mendapat tugas | |
Kepanjing | Kelebet | Termasuk |
Kepergok | Papagan | Papasan |
Keperluané | Kepriyogiyané | Keperluannya |
Keplayu/keplayon | Keplajeng | Lari terbirit-birit |
Kepribèn | Kepripun | Bagaimana |
Kerasa/rasané | Keraos/ngeraosé | Terasa/terasanya |
Kèré | Mboten gadah | Miskin |
Keré | Keré | Tirai bambu |
Kerja | Damel | Kerja |
Kersahing | Kersahing | Kehendaknya |
Kerungu | Mireng/kepireng | Mendengar |
Kesandung | Keantuk | Terantuk |
Kesawang | Ketingal | Terlihat |
Kesèsèg | Kepèpèt | Terpojok/tersudut |
Kesuwun | Matur kesuwun/nuwun | Terima kasih |
Ketambahan | Ketambihan | Ditambah/bertambah |
Ketangguhan | Konangan | Tertangkap basah/ketahuan |
Ketèk | Kunyuk | Monyet/kera |
Ketemu | Tangkil/kepanggih | Bertemu/berjumpa |
Ketingal | Paningal | Penglihatan/kelihatan |
Ketinggalan | Kantun | Tertinggal |
Ketrima | Ketampi | Diterima |
Ketriwal | Keselèru | Tertukar/keliru |
Ketul | Bedud | Tidak tajam (pisau/golok) |
Ketula | Kualat | Azab |
Kewedien | Kewedosan | Ketakutan |
Ki kuwu | Embah kuwu | Embah kuwu |
Kidul | Kidul | Selatan |
Kien | Niki | Ini |
Kilap | Kilèp | Berkilau |
Kinandung | Maksadé | Yang terkandung |
Kiprah | Kiprah | Karya/kegiatan |
Kiwé | Kiwa | Kiri |
Klanti | Kaliren | Terlambat (kelaparan ) |
Klaras | Daun pisang kering | |
Klasa | Tiker | Tikar |
Klawan bagus | Klawan saé | Dengan baik |
Klèbèt | Bendera | |
Klèmprakan | Lèsèhan | Duduk beralaskan tikar tidak dikursi. |
Klèwang | Pedang | |
Kocapa | Kecriosan | Terceritakan |
Kol | Kol | Kubis |
Kongkon | Nitah | Menyuruh/memerintah |
Kobong | Petoyaan | .Kamar mandi |
Korèt/kucrit | Medit | Kikir/pelit |
Kremes/remed | Kremes | Remas (ada juga jenis makanan ringan/nyamikan). |
Kreteg | Kreteg/Jembatan | Jembatan |
Krungu | Kepireng | Terdengar |
Kualat | Ketulah | Ajab/karma |
Kuburan/pejaratan | Pesarèan/pasarèyan | Makam |
Kudu | Kedah/mesti | Harus |
Kuen | Niku | Itu |
Kuh | Tuh | |
Kukub | Selimutan | Selimutan |
Kulaé /kulali | Wayahipun | Sayanya |
Kulon | Kilen | Barat |
Kumpul/ngriung | Kempal | Kumpul |
Kuping | Telingan | Telinga |
Kutang | BRA (BH) | |
Kuwen/kaen | Niku | Itu |
Kuyup/klucut/teles | Teles kejebes | Basah kena air/basah kuyup |
L | ||
Lading | Pisau | |
Lagan/ bari | Sareng/kaliyan | Dengan/bersama |
Lagi | Saweg/rikala/nalika. | Sedang/ketika/waktu |
Lagi apa | Siweg/saweg punapa/ napa | Lagi/sedang apa |
Lagi(Apa)/wayah(Apa) | Kesaweg(Punapa)/wan-ci (Punapa)/nalika. | Sedang/Waktu |
Lairan | Babar | Lahir |
Laki | Sema | Suami |
Lakonana | Lakukanlah/jalankanlah | |
Lakoni | Lampahi | Lakukan/dijalani |
Lambangé | Simbolnya | |
Lampahé | Lumampahé | Jalannya/kelakuan/tingkah polah. |
Lamun | Upami | Umpama/andaikan |
Lan | Lan | Dan |
Lanang/snang | Jaler | Laki-laki/anak Laki-laki |
Landep | Nedas | Tajam |
Langka/laka | Mboten wonten | Tidak ada |
Langsé | Langsé | hordeng/gordiyn |
Lantaran | Jalaran | Sebab |
Lanyah | Ceta | Lancar/fasih |
Lap | Serbèt | Kain pembersih/lap |
Lara/Gering | Gerah | Sakit |
Larang | Awis | Mahal |
Latar | Pekarangan/pelataran | Halaman |
Lawang | Kori | Pintu |
Lawang pawon/buri | Kori butulan | Pintu dapur/belakang |
Lawas/suwé | Lami/dangu | Lama |
Lawu/iwak | Ulam | Ikan |
Leba mendi | Sebelah pundi | Sebelah mana |
Lèjèg cangkemé | Dobil | Bocor mulut |
Lècèt | Tatu | Luka |
Lelakuné | Lelampahé | Perjalanannya |
Lelayaran | Melaju/berlayar | |
Lemah | Siti | Tanah |
Lemari | Lemantun | Lemari/ almari |
Lembèyan | Lènggang kangkung | Berjalan tanpa membawa apa. |
Lemu | Gemuk | |
Lèndotan/sèndèan | Nyèndé | Bersandar |
Lenga | Lisah | Minyak |
Lepat/sawon | Kelepatan/kesawonan | Salah/kesalahan |
Liman | Naga | |
Limpas buwana | Menyelimuti dunia/bumi | |
Lindu | Gempa bumi | |
Lintang | Bintang | |
Lirèn | Lirèn | Istirahat |
Lirpadi | Sanèsé niku | Selain daripada itu |
Liwat | Lintang | Lewat |
Liyan | Sanès | Lain |
Logro/logok | Logor | Tidak sempit |
Luhur | Inggil | Tinggi (martabat) |
Lumba/adu | Lelumban | Lomba |
Lunga | Kèsah | Pergi |
Luru/Nglalari | Milari/mlajengi/ngilari | Mencari |
Luwih | Langkung | Lebih |
M | ||
Maca | Maos | Baca |
Madang/mangan/ngeleg/mbadog/nyarap. | Dahar/nedi | Makan |
Madani | Moyoki | Mengejek |
Mangan/leg-leg | Dahar/dedaharan | Makan |
Malampir gunung | Berjalan mendekati gunung | |
Malang kerik | Metèngtèng | Tolak pinggang |
Males-malesan | Pemalesan | Sifat pemalas |
Mareki/medeki | Nyaketi | Mendekati |
Maling-malingané/bli kira-kira. | Mboten kinten-kinten | Tega |
Mamang/mang | Mamang/mang | Adik laki dari ibu/ayah/paman. |
Mambu /ambu | Mambet | Bau |
Mampir | Linggar/sowan | Singgah |
Mana | Mrika | Kesana |
Mandanapa | Kepripun | Bagaimana |
Mandeg | Lèrèn/mari/mantun | Berhenti |
Mangan-mangan | Dahar sesarengan | Makan bersama (direstoran) |
Mangap | Mangap | Mulut Terbuka |
Mangglo/maido | Nembung | Menyalahkan |
Manggon/menengé | Jumenengé/mindelé/ manggené. | Tinggalnya |
Mangkat | Pangkat | Berangkat |
Mangrupa | Mangrupi | Berupa/merupakan |
Mangsa bobad | Mboten bobad | Tidak mungkin bohong |
Mangsuli | Nembali | Menjawab |
Maning | Malih | Lagi |
Maning/sapa maning | Malih/ sinten malih | Lagi/siapa lagi |
Manjing/mlebu | Mlebet | Masuk |
Manten | Kelar | Selesai |
Manuk | Paksi | Burung |
Maras | Maras | Ragu/khawatir/was-was |
Marani | Ndugi’i | Mendatangi |
Mareki/medeki | Nyaketi | Mendekati |
Mari/Mandeg | Lirèn | Berhenti |
Martabat | Nama baik/martabat | |
Marwata | Marwata | Gunung |
Masa? | Nggih ? | Iya ? |
Masih | Taksih/maksih | Masih |
Mata | Mripat/nètra | Mata |
Matek / mumpung | Matek/mumpung. | Kebetulan/ bikin/jadi. |
Matèni | Merlayakaken/mejah-aken. | Membunuh |
Mati/ modar/mojèd / langka umur. | Padem/tilar dunya/ pupus/sèda/pejah. | Meninggal/ wafat /gugur/Mati |
Matur sèba | Matur sèba | Datang bertamu / silaturahmi |
Mau | Wau | Tadi |
Mauné | Wauné | Tadinya |
Mawujud | Mangrupi | Berwujud |
Mbabad | Mbabad | Menebang |
Mbalèni/mbaliknang | Ngwangsulaken | Mengulang/mengembalikan |
Mbalun | Ngawur/mblaun | Ngawur/mblaun |
Mbantoni | Ngrewangi | Membantu |
Mbarengi | Nyarengi | Bersamaan |
Mbaureksa | Mbaureksa | Berkuasa |
Mbebèda | Ngguyoni | Mempermainkan |
Medalaken | Mbedaraken | Mengeluarkan/menjelaskan |
Mbèlani/ngrèwangi | Bebèla | Membela/membantu |
Mbèn | Mbènjing Mbèn | Besok Lusa |
Mblaèni | Nyilakakaken | Membahayakan |
Mbadeg/Ndluya/mblaun | Mbeler | Nakal |
Mblubud | Mblaun | Pembohong |
Mbrebes mili | Makaca-kaca | Berlinang air mata |
Medeng | Menggebu | |
Megel-megeli | Nyape-nyapei | |
Melulu | Mawon | Hanya |
Melaku/melakué | Melampah/lampahé | Jalan/kelakuannya |
Melang | Wedos | Khawatir |
Melar | Ngembang | Berkembang/melebar/meluas. |
Melas | Mesakaken | Kasihan/iba |
Melas pisan | Mesakaken pisan | Kasihan sekali |
Mèlèd | Lidah menjulur | |
Mèlek |
Mblenger | Nanar (terlalu banyak melihat/makan/minum/kegiatan yang berlebihan). |
Mèlu/milu | Nunut / milet /ndèrèk | Ikut/ turut |
Memangan | Dedaharan | Suka makan |
Mencu/Manyun | Mrengut | Cemberut |
Mendaé | Lèrèn | Istirahat/menurunnya |
Mendek | Mendek | Jongkok |
Mendi | Pundi | Dimana/kemana |
Mending | Dangan | Lumayan |
Mending bae | Èling dening baé/ mawon | Untung saja |
Mending/Rada | Kados | Agak |
Mendinora/mendi-mendi ora. | Teng pundi-pundi | Kemana-mana |
Mendung | Mendung | Berawan |
Mèné | Mriki | Kesini |
Meneng | Mindel/manggen/min-del | Diam/tinggal |
Mènèya | Mrikiya | Kemari/kesini! |
Mengeti/ngelingnang | Ngingetnang | Memperingati/mengingatkan |
Menggawé | Nyambut damel | Bekerja |
Menggel/nugel | Menggel/nugel | Motong |
Mengguh | Menurut pendapat | |
Mengkènèn | Mekèten | Begini |
Mengko | Mengkin | Nanti |
Mengkonon/kayakonon | Kados Koten/Mekoten | Begitu/demikian |
Mengkureb | Telungkub/tertelungkub. | |
Mèrad/minggat/ ngloyong | Kèsah mboten permios | Pergi/pergi tanpa pamit/ permisi. |
Mergag/wedi | Bli wani/wedos | Takut/tidak berani |
Mèsem | Mèsem | Tersenyum |
Mesti | Pesti | Pasti |
Meteng | Bobot | Mengandung/hamil |
Metu/nongol | Medal | Keluar |
Mider | Muter-muter | Berkeliling |
Minangka | Kados | Yang menjadi (seperti)/sebagai. |
Minggir | Mlipir | Menepi |
Mingles | Cekaké | Singkat |
Mirip | Mèmper | Hampir sama/mirip |
Misah | Misah | Melerai/pisah |
Miwah | Dalam hal | |
Miyang /lunga | Kèsah | Pergi |
Mlagrang | Terlantar | |
Mlajengi | Menjalani | |
Mlaku | Mlampah | Berjalan/jalan |
Mlayu | Mlajeng | Lari |
Mlesek/ambles/penyok | Ambles | Pekok |
Moga-moga | Mugiya | Semoga/mudah-mudahan |
Momol/dijor/ditimplak | Diumpak/dialem | Dimanja/dipuji |
Mondok | Nginep | Bermalam |
Mono | Mriku/mrika | Kesitu |
Moregan | Guyonan | Bergurau |
Mrangkang | Ngrondang | Merangkak |
Mratèlaken | Mratèlakaken | Diperhatikan |
Mriksa | Mriyos | Memeriksa |
Mriksa/mriksani | Mirsani/ mriyosi | Memeriksa |
Mring | Dumateng | Kepada |
Mublak | Cerah/silau | |
Mulané | Milané/milanipun | Makanya/oleh karena itu. |
Mumpung/kadiran | Mungpung | Selagi/dikala/kesempatan |
Mumpuni | Ahlinya/ menguasai bidangnya. | |
Mundak-mundak | Kian bertambah | |
Mung/mungan | Namung | Hanya/tetapi/cuma |
Munggah | Ngumpak/minggah | Menanjak/naik |
Munjuk/manèk | Nginggil | Ke atas/di atas |
Murub | Menyala | |
N | ||
Nabu | Memukul/membunyikan | |
Najan | Sangginé | Walaupun |
Naker | Nimbang | Ngukur |
Nakon/nalar/takon | Nanggled/tanggled | Bertanya/minta pendapat |
Nakoni | Nanggledi/narosi | Menanyakan |
Nalika | Saweg | Ketika/sedang |
Nambah | Nambih | Tambah/Lagi |
Nambah èdan | Sang saya èdan | Kian bertambah gila |
Namu | Nyèmah | Bertamu |
Nandang | Tandang | Menanggung (derita) |
Nandangi | Tumandangé | Mengerjakan |
Nandur | Nanem | Tanam/menanam |
Ndengis | Memelas | Mengharap diberi |
Nanging | Nanging | Tetapi |
Nangkring | Nangkring | Duduk dengan kaki tidak menyentuh tanah/lantai. |
Nangtuaken | Nentosaken | Menentukan |
Naroh/dala | Nunda | Taruh |
Naun | Tahun | |
Nawani | Nawari | Menawarkan |
Ndekèné | Gadahé | Kepunyaan |
Ndeleng | Ningal | Melihat |
Ndingin/ulu | Kriyin/krihin | Dulu (Kata sambung)/awal |
Ndlèngèr | Melang | Terlena/lengah. |
Ndodok/dodok | Linggih/lenggah | Duduk |
Ndungkluk | Ndingkul | Nenunduk |
Nduwé | Gadah | Punya |
Nduwèni | Nggadahi | Mempunyai |
Nekani | Dumujeng/ndugi’i | Mendatangi |
Ndadèkaken | Ndadosaken | Menjadikan |
Nektu | Wanci | Waktu |
Nelangsa | Menderita/sengsara | |
Nembang | Menyanyi | |
Nembé | Mimiti | Awal/mulai/barusan |
Nembé baé | Nembé mawon | Baru saja |
Nembèyan | Nembé mawon | Barusan |
Nèmpèl | Mènclok | Melekat |
Nemu | Anggih/manggih | Menemukan/bertemu |
Nènggor | Nyerèmpèt | Nyerempet |
Nerima/nrima | Nampi | Menerima |
Nerusaken | Nerasaken | Meneruskan |
Ngadang | Nyegat | Hadang |
Ngadeg/jlenggenek | Berdiri/tiba-tiba sudah berdiri didepan. | |
Ngadep | Matur sèba | Datang bertamu/silaturahmi. |
Ngagulaken | Adigung | Menyombongkan (diri) |
Ngalor | Ngalèr | Ke utara |
Ngamba mana | Nglangkungi mrika | Lewat sana |
Ngandegaken | Ngandegaken | Memberhentikan |
Ngandon | Ngandon/nenanggih | Ikut Sementara |
Nganggo/kanggo/nggo | Nganggé/kanggé | Pakai/buat/untuk |
Ngangkeb | Mengkureb | Telungkup |
Nganti/teka | Ngantos/dugi | Hingga/sampai |
Nganyang | Nawis | Menawar |
Ngarep | Ngajeng | Di depan |
Ngarepaken | Pengarepan | Mengharapkan |
Ngarit | Menyabit | |
Ngarubiru | Ngarubiru | Diingatkan |
Ngatang-ngatang | Meluma | Terlentang |
Ngati | Manah | Hati |
Ngaturaken | Menghaturkan | |
Ngaturi | Nyumanggahaken | Mempersilahkan |
Ngagrak | Kapiran | Terlantar/terbengkalai |
Ngayuyuga | Menjaga/mencari | |
Ngècé/moyoki | Madani | Mengejek/menyindir |
Ngejer | Nggedag | Mengejar |
Ngelangkung | Ngelintang | Lewat |
Ngeleler | Ngeleler | Lambat |
Ngeli/pèngèn/gelem | Ajeng/purun | Ingin/mau/akan |
Ngelik | Terlihat jauh | |
Ngelikik/kempong | Keruyukan/kaliren | Suara perut lapar |
Ngembang | Nyekar | Ziarah |
Ngemèk/njekel | Nyaba | Memegang |
Ngemis | Jejaluk | Pengemis/meminta-minta |
Ngenal | Tepang/uning | Kenal |
Ngenalaken | Nepangaken | Mengenalkan (diri) |
Ngeneknang | Nyukaken | Memberikan |
Ngenes/melasaken | Mesakaken/ternyuhing pangrasa | Sedih/kasihan/terenyuh rasa dihati |
Ngengu | Ngrawat | Memelihara |
Ngentèni | Ngentosi | Menunggu |
Ngentut | Kentut (buang angin) | |
Ngepurenang | Ngepurenang | Melunasi |
Ngerasa | Ngeraos | Merasa |
Ngerasakaken | Ngeraosakken | Merasakan |
Ngerasani/ngicipi | Ngeraosi | Merasakan (makanan) |
Ngertèni | Ngertosi | Mengerti/memahami |
Ngerti | Ngertos | Mengerti/memahami |
Ngerungu | Mireng | Mendengar |
Ngerupakaken | Ngerupiaken | Merupakan |
Ngesor/esor/mudun | Ngandap/andap | Bawah/turun |
Ngetokenang/mbuka | Mbedaraken | Membuka/menjelaskan |
Ngetoknang | Medalaken | Mengeluarkan |
Ngewiyak | Ngewiyak | Menyingkap/menyibak |
Nggandul | Gayungan | Menggantung |
Ngganteni/anggentèni | Nggantosi/Anggentosi | Menggantikan |
Nggawa minggat | Mbekta minggat | Menculik |
Nggawa/digawa | Mbekta/dibekta | Membawa/dibawa |
Nggècèli | Nyepengi | Memegang |
Nggegem | Ngepel | Menggenggam |
Nggeget | Menahan sesuatu (sakit/kedinginan/cita-cita) | |
Nali | Nggubed | Mengikat |
Ngglinding/ngglundung | Ngglinding /ngglundung | Menggelundung |
Nggolati/ nggolèti/ nglalari. | Milari/gegulat | Mencari/mencari-cari |
Nggrendeng | Ngeresula | Mengeluh |
Nggumbel/ngglibed | Nggubel | Berbelit-belit/nempel terus |
Ngguplak | Umeb | Bergolak ciri air sudah masak |
Nggutuk | Melempar | |
Ngidul | Ngidul | Ke selatan |
Ngulon/kulon | Ngilèn | Barat |
Ngiring/mèlu/milu | Milet | Ikut |
Ngising | Tetoya | Berak/BAB |
Ngitung | Ngètang | Menghitung |
Nglèmprak | Simpuh | Duduk di bawah |
Ngliwati/liwat | Ngelangkungi | Melewati |
Ngliwet | Masak beras/nasi | |
Nglumpruk | Jatuh bersimpuh | |
Nglurug | Nglurug | Menyerang |
Ngobeng/ngrèwangi | Rerèwang | Membantu kegiatan |
Ngolo | Ngliri’I | Merayu |
Ngomong | Pepajar | Berkata |
Ngobrol | Catur gunem | Berbincang/bercakap-cakap |
Ngomong/kanda/wara/ ngobrol | Wiraos/matur/nyerios | Bilang/berkata/bicara |
Ngongkon | Ngèngkèn | Nyuruh |
Ngrangkul | Merangkul/menggapai | |
Ngrasa/ngerasa | Ngeraos | Merasa |
Ngrembak | Berkembang | |
Ngrèmbèt | Menjalar | |
Ngrongokaken | Mirengaken | Mendengarkan |
Ngrungu | Mireng | Mendengar |
Ngrupakaken | Mangrupi/ngrupiaken | Berupa/merupakan |
Nguasai | Wewengkon | kekuasaan |
Ngulak | Bebakul | Belanja untuk dijual lagi |
Ngumbah | Mbasuh | Mencuci |
Ngumpet | Ngumpet | Sembunyi |
Ngumpetenang | Ngumpetenang | Menyembunyikan |
Ngumpulaken | Ngempalaken | Mengumpulkan |
Ngundang | Nimbali | Mengundang/memanggil |
Ngundat | Menuntut | |
Ngundat-ngundat | Menggugat | |
Ngupai | Nyukani | Memberi |
Nguping | Mirengaken | Mencuri dengar/mendengarkan |
Ngurubenang | Nyuled | Menyalakan |
Ngurus | Ngopèni | Memelihara |
Ngurut | Nglelesi | Mengurut/memijat (kaki/tangan/tubuh). |
Nguyu | Pipis/seni | Kencing/BAK |
Ngwuruki/ngajar | Ngwulang | Mengajar |
Nimba | Ngangsu | Mengambil air dengan ember |
Ning | Teng/dateng | Di/pada |
Ning endi | Teng Pundi | Dimana |
Ning kono | Teng riku | Disitu |
Ning ngadepan | Teng ajengan | Didepan |
Ninggali | Ngintuni | Meninggalkan |
Ninggang | Kebeneran/keleresan | Kebetulan |
Nitah | Ngèngkèn | Nyuruh |
Njabur | Dahar jajanan | Makan makanan ringan/kecil |
Njaluk | Nyuwun/neda | Minta |
Njaluk tulung | Nyuwun tulung | Minta tolong/pertolongan |
Njebur | Njeblung | Terjun |
Njekel/ngeceg/cekel | Nyepeng | Megang |
Njelasnang | Ngleresaken | Menjelaskan |
Njero | Lebet | Didalam |
Njrumat | Nyrumat | Menjahit pakaian yang sobek |
Njuguli/nggantèni | Nggentosi | Menggantikan |
Njukut | Mendet/pendet | Ngambil/ambil |
Nyungseb | Mengkureb | Tertelungkup/terjerembab |
Nodoknang | Nyukani uning | Memberi tahu |
Noli/nuli | Teras | Selanjutnya |
Nongkrong | Nongkrong | Duduk dengan kaki naik ditempat duduk. |
Nongton/ndeleng | Ningal | Melihat |
Notol | Matuk | Patuk/makan |
Ntutlah | Wikanlah | Bohonglah |
Nucuk/nyucuk | Mematuk | |
Nuduh | Nyangka | Sangka |
Nulih/Noli | Lajeng/nonten | Selanjutnya |
Nulis | Nyerat | Menulis |
Numpak pit | Niti pit | Naik sepedah |
Numpak/nunggang | Niti | Naik |
Nunggoni/nonggoni | Ngentosi | Menunggui |
Nurut/lulut | Nurut/lulut/manut | Patuh/taat |
Nyadé | Sadèyan | Menjual |
Nyadong | Nyuwun | Menengadahkan tangan |
Nyambangi/sambangi | Mertamu | Berkunjung |
Nyanding | Wonten | Tersedia disamping |
Nyangking /njingnjing | Mbekta | Membawa |
Nyangsang/nyangkol | Nyangkut | Tersangkut/terkait |
Nyaut /nyaur | Nimbali | Njawab |
Nyèsèr | Nyèsèr | Menyusuri |
Nyewoti | Ngumbangi | Memarahi |
Nyiduh /idu | Ngiduh/ ciduh | Meludah |
Nyili | Nyambut | Pinjam |
Nylamur | Nylamur | Menyamar |
Nylinguk | Menoleh | |
Nyolong/maling | Durjana | Mencuri/maling |
Nyongan/ Lantaran | Bonggan | Sebab |
Nyopoti | Nguculalken | Melepaskan |
Nyorot | Gumirwang | Terpancarlah |
Nyrumat | Ngrumat | Memelihara/merawat |
Nyukupi | Nyumponi | Mencukupi |
Nyukani rèstu | Nyumbadani | Mengabulkan |
Nyusoni | Nyusoni | menyusui |
O | ||
Ogoan | Aleman | Manja |
Oli/kena | Angsal/kènging | Dapat |
Oli beli ?/kena beli? | Angsal mboten/boten ? | Boleh tidak ?/dapat tidak? |
Ongkoh | Juga | |
Ora liyan | Mboten sanès | Tidak lain |
Ora/bli/beli/masa | Mboten | Tidak |
Ori/Pring | Deling | Bambu |
Oyeg/Iyog | Owah/iyog | Bergoyang-goyang/goyang |
Oyod | Oyod | Akar |
P | ||
Pada | Sami | Sama |
Pada jarah | Sami jarah | Berjiarah |
Padang | Gumebyar | Terang |
Padèpokan | Padèpokan | Perguruan |
Padu | Padu | Asal |
Pai/dipai | Sukani/diparingi/disu-kani | Beri/diberi |
Pamit | Permios | Permisi/izin |
Pancèn | Pancèn/ leres | Memang |
Paila | Mboten gadah | Paceklik |
Pangapura | Pangapunten | Memohon maaf |
Pangèran Walangsungsang | Embah Kuwu Cerbon | Pangeran Walangsungsang / Embah Kuwu Cerbon |
Panggonan | Panggènan | Tempat tinggal |
Panjenengan | Panjenengan | Beliau |
Paran | Arah | |
Parek | Cedak/caket/pedek | Dekat |
Pari/Gabah | Pantun | Padi |
Pasar | Peken | Pasar |
Pasir | Wedi | Pasir |
Paso | Tempat menampung air sebagai tandon/keramba | |
Pategalan | Perkebunan | |
Pating cemluit | Ramai berkicau | |
Pating kronjong | Sami-sami melampah | Jalan kaki bersama-sama |
Patokan | Dumadasar | Berdasarkan |
Patrem | Keris kecil | |
Pawon | Dapur | |
Pawongan | Pengikut setia/punakawan | |
Payu/Laris | Pajeng | Laku/laris |
Pecirah | Pecirahan | Ruang tamu/teras |
Pedot/tugel/semplak | Pedot/tugel/semplak | Putus |
Pedukuhan | Pedukuhan | Kampung/dusun/desa |
Pegatan/Pegat | Pirakan | Pisahan/cerai |
Pegel | Pegel | Capai |
Pegustèn | Pegustèn | Sebutan pengganti Raja/Sultan/Gusti/Sunan |
Pekaya | Pekaya | Kekayaan |
Pelem | Buah mangga | |
Pembarep | Pembajeng | Anak pertama |
Penganan/jaburan/ panganan | Daharan /jajanan | Makanan |
Pengawat lor | Pengawat lèr | Diperbatasan sebelah utara |
Pèngèn | Purun/kersa/ajeng | Mau/kehendak |
Pèngèn weruh | Ajeng uning/sumerep | Ingin tahu/mau trahu |
Pèngèn/ngeli/karep | Pèngèn/ajeng/purun | Ingin |
Pengètan | Peringatan | |
Pengrasa | Rumaosé | Yang dirasakan |
Penjaluk | Penyuwun | Permintaan |
Penjaluké | Penyuwuné | Permintaannya |
Pepajar/ngomong | Criosé | Berkata |
Pepakem/pakem | Wèt | Aturan |
Pepek | Komplit | Lengkap |
Pepèngènan | Kemauannya/kehendak | |
Pèr | Pèr | Dokar |
Percaya | Percanten | percaya |
Peré/prèi | Prèi | Libur |
Perkara/prekara | Prekawis/perkawis | Perihal/perkara |
Perlu/prelu | Priyogi | Perlu/berkepentingan |
Pertemuan | Pinangkilan | Pertemuan |
Pesawahan | Pesabinan | Persawahan |
Peteng | Gelap | |
Peteng dedet/rubet | Peteng pededet | Gelap gulita |
Petilasan | Pejaratan | Makam/kuburan |
Peturon | Panèndran | Tempat tidur |
Piliané | Pilihannya | |
Pinggir/minggir | Pinggir | Tepi |
Pinten-pinten | Beberapa | |
Pinter | Pinter | Pandai |
Pinter kodèk/ korèt | Ènak èpong / bulit/ medit. | Pintar sendiri/licik/pelit |
Pira | Pinten | Berapa |
Piraan | Pintenan | Berapaan |
Pisan/nemen | Sanget/sepisan | Sangat/sekali |
Pitakon | Pitakènan | Pertanyaan |
Pituduh | Petunjuk | |
Pitutur | Petuah | |
Plancan | Tempat menaruh benda-benda pusaka. | |
Plegag-plegeg | Linglung | Kebingungan |
Plinplan/mènclé/ ngglambyar/ndluya/ mblubud. | Sesah sanget/mbeler | Tidak tegas/nakal |
Pogpoganing/ mentoging jagat | Laklaké jagat | Ujung dunia |
Pojok | Sudut | |
Poma | Atos-atos | Awas/ati-ati |
Poyokané | Moyokané | Sindirannya |
Pradongdi | Permasalahan | |
Pragat/Kelar | Sampun | Sudah selesai/habis |
Prakarsa | Gagasan/rencana | |
Prakosa | Perkasa | |
Pranata basa | Tata basa | Tatabahasa |
Pranti/nganggo | Nganggé | Buat/untuk |
Prau | Baita | Perahu |
Prayogi | Priyogi aken | Diperlukan |
Prèntah | Dawuh | Perintah/baik |
Pribèn/priwèn/prijèn | Punapa/pripun | Bagaimana |
Prigel | Pantes | Pantas |
Pring | Ori/deling/krosak | Bambu |
Prung | Begitu saja | |
Puguh/karuwan | Leres/kantenan | Memang/benar/pasti |
Pulané | Mulané | Makanya |
Ponakan | Pènakan | Keponakan |
Pundak | Bau | Bahu |
Punten | Pangapunten | Maaf |
Pupus/padem | Perlaya | Mati/meninggal |
Putih | Petak | Putih |
R | ||
Rabi | Garwah | Istri |
Rabié | Garwahé | Istrinya |
Rada | Sada | Agak |
Rada adoh | Sada tebih | Agak jauh |
Rada katon | Samar-samar | Agak terlihat |
Rada mending | Sada dangan | Agak baikan |
Ragrag/tiba | Jawah | Jatuh |
Rai | Pasuryan/Soca/wangun | Muka/wajah |
Raja brana | Mlambar dunya | Kekayaan |
Rajeg | Pager | Pagar |
Rakyat | Rahayat | Rakyat/masyarakat |
Rambut | Mastaka/sirah | Rambut |
Ramé | Sumringah | Cerah/ramai |
Ramyang-ramyang | Rada ngertos | Agak mengerti/terlihat |
Rangap | Hampir tanpa cela | |
Ranjang | Panèndran | Tempat tidur |
Raup | Raup | Cuci muka |
Rega | Regi | Harga |
Rèkadaya | Berusaha | |
Rekasa | Rekaos | Kesulitan/tak berdaya |
Rembugan | Urun rembug/urun rembuk/pinangkilan. | Musyawarah/pertemuan |
Remuk | Remuk | Hancur |
Rena | Èca | Enak/senang |
Rengat | Rengat | Retak |
Rèngkèl/ ngèngkèng | Bèngkèng | Ngotot pada pendiriannya |
Rèwèl | Rèwèl | Cerewet |
Rigèl /tiba/règèl | Jawah/dawah | Jatuh |
Rikala | Nalika | Ketika |
Rikat/gancang | Kebat | Cepat |
Ropoh | Rapuh | |
Rosa | Rosa | kuat |
Rumasa | Rumaos | Merasa |
Rumbu-rumbu | Rada dangan | Agak sembuh/baikan |
Rungu | Pireng/mireng | Dengar |
Runtung-runtung | Sesarengan | Bersamaan/berbondong-bondong |
Rupané | Rupiné | Sepertinya |
Rusia | Sinandi | Rahasia |
Ruwet | Ruwed | Semerawut |
S | ||
Saking mèntèré | Saking napaé | Karena apanya |
Saben/ saban | Unggal | Setiap |
Saka/tihang | Saka | Pilar |
Saking sugihé | Saking sugihé | Karena kayanya |
Salah | Sawon/kelepatan | Salah |
Salah sawijiné | Salah setunggalé | Salah satuinya |
Salah sijié | Sawijinèng | Salah satunya |
Samar | Samar | Tidak terlihat jelas |
Sampe sekiyen | Dugi sepriki/ngantos saniki | Hingga/sampai sekerang |
Sangu | Bekel | Bekal |
Sapa | Sinten | Siapa |
Sarwa | Serba | |
Sasar-susur | Berjalan sambil menanyakan | |
Sato iwèn | Hewan peliharaan | |
Satoan | Satwa | Binatang |
Sawah | Sabin | Sawah |
Sangké | Mboten mungkin | Tidak mungkin |
Sawijinèng | Salah setunggalèng | Salah satunya/pada suatu |
Sawisé/sewisé iku | Sesampuné niku | Sesudah itu/setelah itu |
Saya ceta | Langkung jelas | Tambah/kian jelas |
Sebeneré | Seleresé | Sebenarnya/sebetulnya/ sesungguhnya. |
Sededeg senyet | Ngedadak | Mendadak |
Sedèlat | Sekedap | Sebentar |
Seiya-iya | Tiwas-tiwas/wanti-wanti | Serius |
Sedulur/seduluran | Sedèrèk/bebrayan | Saudara/persaudaraan |
Sedurungé | Sedèrèngé | Sebelumnya |
Seduwuré | Seinggilé | Diatasnya |
Sega | Sekul | Nasi |
Segara | Laut | |
Seguh | Cegukan | |
Seja/niat | Sengaja/maksud | |
Sejeroné | Selebeté | Sedalamnya |
Sekabèh rupa | Sedaya rupa/rupi | Bermacam-macam |
Sekala mrucut | Seketika lepas (dari pegangan) | |
Sekaliyan | Sekantenan | Bersamaan |
Sekiyen | Seniki/saniki/sepriki | Sekarang |
Sekubengé | Sekubengé | sekelilingnya |
Selajengé | Selanjutnya | |
Selami | Selama | |
Seleresé | Sebetulnya | |
Selèwa-lèwa | Banyak tingkah/sewenang-wenang. | |
Selulup | Nyilem | Menyelam diair (kolam/sungai/laut) |
Sèmah | Sèba | Tamu |
Semana | Semanten | Kala itu/ waktu itu |
Semèné | Semènten | Segini |
Sementara | Sementawis | Sementara |
Semono | Semonten | Segitu |
Semriwing | Semliwir | Sepoi-sepoi |
Senajan | Sanggine/senaos | Walaupun/biarpun |
Sendika dawuh | Siap melaksanakan (tugas) | |
Senggak guyon | Berkelakar | |
Sènggèt/wètèng | Gantar | Galah |
Separan paran | Ngayarana | Mengembara |
Sepembaliké | Sewangsulé | Kembali/sepulangnya |
Sepepada | Sesami | Sesama |
Sepira | Pinten-pinten/sepinten | Beberapa/seberapa |
Sepisan | Sepisan | Sekali |
Sepriki | Sampai dengan sekarang | |
Sering/kerep | Asring | Kerap/sering |
Sesalad | Permasalahan | |
Sesandungan | Tersandung-sandung | |
Sètan | Memedi | Setan/hantu |
Setengah/separoh | Sepindah | Setengah/separo |
Seteru/mungsu | Satru | Musuh |
Seterusé | Selajengé | Selanjutnya |
Setitik | Sekedik | Sedikit |
Sewadya bala | Seluruh bala tentara | |
Sewang-sewang | Sewangan | Sendiri-sendiri/masing-masing |
Sewengi | Sedalu | Semalam |
Sewisé | Sesampuné | Sesudahnya |
Sèwot | Sujana/nyèwot/bendu | Memarahi/marah |
Sida | Ciyos | Jadi |
Sigar | Mlekah | Belah |
Sikil /cokor | Suku | Kaki |
Sikut | Lutut tangan | |
Silak | Mengibas/menguak | |
Suled | Nyuled | Menyalakan |
Sing | Saking | Dari |
Sing endi | Saking pundi | Dari mana |
Sing kadohan | Saking ketebihan | Dari kejauhan |
Sing mau | Saking wau | Dari tadi |
Suruh | Suruh | Sirih |
Sirna | Musnah | Hilang |
Sirna tanpa krana | Musnah tanpa krana | Hilang tanpa bekas |
Sisan | Sekaliyan | Sekalian |
Slamet | Lujeng (utk laki-laki) | Selamat |
Slamet | Sugeng (utk perempuan) | Selamat |
Soak | Èdan | Gila |
Sodèr | Selendang penari topeng | |
Sog | Mangga | Silahkan |
Sok | Ngalami | Pernah |
Sonder | Tanpa | Tidak usah |
Soré | Sonten | Sore |
Sorog | Laci | |
Sowèk | Sobek | |
Sregep | Wekel | Rajin |
Srengèngé | Surya/mentari | Matahari |
Sroal/katok | Lancingan | Celana |
Sugih | Sugih | Kaya |
Suket | Suket | Rumput |
Sukiki | Mbènjing | Besok |
Sukiki awan | Mbènjang | Besok siang |
Sukiki èsuk | Mbènjing | Besok pagi |
Sumanar | Bersinar | |
Sumayaan | Semayaan | Janjian |
Sumirat | Membersit | |
Sumliwir | Berhembus | |
Sumub/nglekeb | Sumub/nglekeb | Panas tidak ada angin |
Sungil | Angker /singid | Seram |
Sungkem | Menyembah | |
Sungkra | Sungkra | Sampah |
Sungsang | Terbalik | |
Surasané | Yang intinya | |
Suri | Sisir | |
Surup | Terbenam | |
Susuk | Wangkilan/wangsulan | Kembalian |
Suta | Pecil | Anak |
Suwé | Lami | Lama |
Suwé pisan | Lami pisan | Lama sekali |
Suwé/lawas | Dangu/lami | Lama |
Suwèné | Selami | Selama |
Suwong-suwong | Terang dan bersinar | |
Swara | Swanten | Suara |
T | ||
Tabok | Nabok | Memukul |
Takon | Tanggled/taken | Bertanya |
Tambuh | Lengah/lalai | |
Tamu | Sèmah | Tamu |
Tan duduga | Mboten dinyana | Tak terduga |
Tandang | Nandang | Mengerjakan |
Tanduran | Wiwitan | Pohon |
Tangan | Hasta | Tangan |
Tangan loro | Lengen kalih | Tangan dua/kedua tangan |
Tanggal | Kaping | Tanggal |
Tanggalan | Penanggalan | Kalender |
Tangi | Gugah | Bangun |
Tangkil | Kepanggih | Bertemu |
Tapi | Nanging | Tetapi/namun |
Tapi | Sinjang | Kain kebaya |
Taun | Naun | Tahun |
Tegal | Sawah | Ladang |
Tegalan | Alun-alun | Lapangan |
Tegel | Tèga | Tega |
Teges | Ceta | Tegas/jelas |
Tek kongkon | Tek kèngkèn | Saya suruh |
Teka | Dugi/dawuh | Datang |
Tèkadé | Ambek paramarta | Kemauannya |
Tekah | Tekah | Sih/kok/lho |
Tekang waktuné/tiba ning mangsaé | Dugi teng wancié/dugi teng mangsaé | Tiba saatnya/sampai masanya |
Teken | Teteken | Tongkat |
Teken/neken | Tawis/tapak asta | Tanda tangan |
Telapakan | Delamakan | Tapak |
Telembuk | Sundel | Pelacur |
Kuping | Telingan | Telinga |
Tembangané | Nyanyiannya | |
Tembung | Kecap | Kata |
Tembelèk/telepong | Kotoran binatang ayam dll | |
Teles | Basah | |
Temenan/beneran | Leresan | Betulan |
Tempiling | Nempiling | Tempeleng |
Tengkureb | Mengkureb | Telungkup |
Tengen | Tengen | Kanan |
Tenger | Tengeran | Ciri/tanda |
Tengeran | Tetenger | Tanda |
Tengeran/maesan | Gilang | Tanda-tanda |
Tenggok/gulu | Manik-manik | Leher |
Teritis | Èmpèr | Emper |
Terus | Lajeng/teras/nonten | Terus |
Tetawa | Nawis | Menawarkan |
Teteg | Teger | Teguh |
Tiba | Dawah | Jatuh |
Timbang | Tinimbang | Daripada |
Tinambahan | Tinambihan | Ditambahnya |
Tinggal | Tilar | Tinggal/sisa |
Tinggalané | Kantunané | Peninggalan |
Tinggelèntèr | Pating klèlèr | Bergeletakan |
Tingkah | Ulah/polah | Kelakuan/tingkah |
Tinimbang | Daripada | |
Titah /ngongkon | Tunitah/ngèngkèn | Merintah |
Titèn | Perhatian/teliti | |
Titènana | Perhatikan | |
Tlatah | Pedukuhan | Telatah/tempat pemukiman |
Tlawungan | Lukisan/ukiran | |
Topèng | Kedok | Cadar/topeng |
Totok | Notok | Tutuk/nutuk (kepala) |
Trèngkal | Trewèngkal/kedèpé | Pecahan kecil genting |
Trenyuhing ati | Trenyuhing manah | Tersentuh hati |
Tuwa | Sepuh | Tua |
Tugel /tegor/ puntes/ potès | Pegot/tebang | Putus/potong/tebang |
Tukaran | Tukar padu | Bertengkar |
Tuker | Nuker | Menukar |
Tukeran | Patuker | Bertukar (barang/benda) |
Tuku/jajan | Tumbas | Beli/membeli makanan kecil |
Tulisané | Seratané | Tulisannya |
Tulung | Sambat | Tolong |
Tulungana | Pitulungana | Tolonglah |
Tuman | Mboten Kènging | Tidak boleh kebiasaan jelek |
Tumeka | Dumugi | Pada datang |
Tumerap isun kabeh | Tumerapkula sedaya/sedanten | Termasuk kita semua |
Tumindaké | Laku lampahé | Perilakunya |
Tumplek | Jawah | Tumpah |
Tumurun | Temurun | Menurun |
Tunda/naroh | Ninggal/nunda | Meninggalkan/menangguhkan |
Turu | Saré/tilem/kilem | Tidur |
Turu / molor | Saré/tilem | Tidur |
Turuan | Leleson | Tiduran |
Tutupana | Aling-alingana | Menutupi |
Tuwil | Towèl | Colek/luka (kena permukaannya saja) |
U | ||
Ucap | Tutur | Kata |
Udan | Jawah | Hujan |
Uga | Uga/nggih | Juga |
Ujug-ujug | Dumadakan | Tiba-tiba / seketika |
Ula | Sawer | Ular |
Ulada | Kayadèné | Seperti/contoh |
Ulak-ulak bakulan | Dol tinuku/sadean | Membeli untuk dijual |
Ulungaken/balangnang/nèknang. | Sukakaken | Lemparkan/berikan |
Umah | Griya | Rumah |
Umpet | Ngumpet | Sembunyi |
Umur | Yuswa | Usia |
Undang | Timbali | Panggil |
Unggal | Saban | Setiap |
Unggal bengi | Unggal dalu | Setiap malam |
Urip | Gesang | Hidup |
Urun rembug/urun rembuk. | Pinangkilan | Musyawarah |
Uwo | Uwo | Buah |
Uwar-uwar | Wewara | Memberitahu |
Uyah | Sarem | Garam |
Uyup | Sruput | Disedot |
W | ||
Wa/Uwa | Wa/Uwa | Kakak (laki/perempuan) dari ayah/ibu |
Wacaan | Waosan | Bacaan |
Wadah/dongdang | Dongdangan | Tempat barang |
Wadon | Wanoja/istri | Perempuan |
Waktu / nektu | Wanci | Waktu |
Waktu semana | Waktos semonten | Dikala itu/ wktu itu |
Walèh | Nyaur | Menjawab |
Walu | Walu | Labu |
Wana wasa/alas rungked | Alas singid/wana wasa | Hutan lebat |
Wangkid/pesen/weling | Wangsit | Pesan |
Walang | Walang | Belalang |
Wadah/dongdang | Dongdangan | Tempat barang |
Wani | Wantun | Berani |
Wareg | Wareg | Kenyang |
Watang/sènggèt | Wètèng | Galah |
Waras | Lujeng/pangèstu | Sehat |
Wates | Pengawat | Perbatasan |
Watu | Sèla | Batu |
Wawaran | Pengumuman | |
Wayah | Waktos/ wanci/ rikala | Waktu/ kala |
Wayah bengi | Wanci/waktos/rikala dalu | Waktu malam |
Wedaran | Uraian | |
Wedi | Wedos | Takut |
Wedus | Minda | Kambing |
Wekasan | Pungkasan/pamungkas | Terahir |
Wekel | Wekel | Rajin |
Welingi | Rumput gajah | |
Wengi | Dalu | Malam |
Werna-werna | Rupi-rupi | Macam-macam |
Weruh | Uning | Tahu/Mengetahui |
Wesi | Besi | |
Wètan | Ngètan | Ke timur |
Weteng | Pedaharan | Perut |
Wetengé | Pedaharané | Perutnya |
Wingi | Kemarin | |
Wis/uwis | Sampun | Sudah |
Wis lawas/suwé | Sampun lami | Sudah lama |
Wisa | Racun/bisa | |
Wisan/pragat/bubar/ wis/uwis | Babar/pungkasan/sam-pun | Selesai/tamat/bubar/sudah |
Wit-wit kekayon | Pohon-pohon kayu | |
Wondané | Wondanten | Adapun/sedangkan |
Wates | Pengawat | Perbatasan |
Wong tuwa | Tiyang sepuh/sepah | Orang tua |
Wong/manusa | Tiyang/jalmi | Orang/manusia |
Wulan/penanggalan | Sasih | Bulan/kalender |
Wuruki/diajari | Sukani uning | Diberitahu |
Wulan | Candra/komariah | Bulan |
Wurung | Mboten cios | Batal/tidak jadi |
Ya sog | Ya los | Ya boleh |
Yaiku / yaniku | Nggih niku | Yaitu |
Yasaé | Yasanipun | Jasanya |
Wijil | Wijil | Biji |